Διαβητική νευροπάθεια– ειδική βλάβη του περιφερικού νευρικού συστήματος που προκαλείται από δυσμεταβολικές διεργασίες στον σακχαρώδη διαβήτη. Η διαβητική νευροπάθεια εκδηλώνεται με μειωμένη ευαισθησία (παραισθησία, μούδιασμα των άκρων), δυσλειτουργία του αυτόνομου συστήματος (ταχυκαρδία, υπόταση, δυσφαγία, διάρροια, ανιδρωσία), διαταραχές του ουρογεννητικού συστήματος, κ. λπ. , και εξετάζεται το ουροποιητικό σύστημα. Η θεραπεία περιλαμβάνει ινσουλινοθεραπεία, χρήση νευροτρόπων φαρμάκων, αντιοξειδωτικών, συμπτωματική θεραπεία, βελονισμό, φυσικοθεραπεία, θεραπεία άσκησης.
Γενικές πληροφορίες
Η διαβητική νευροπάθεια είναι μια από τις πιο συχνές επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη, που ανιχνεύεται στο 30-50% των ασθενών. Η διαβητική νευροπάθεια λέγεται ότι εμφανίζεται όταν υπάρχουν σημεία βλάβης των περιφερικών νεύρων σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και έχουν αποκλειστεί άλλες αιτίες δυσλειτουργίας του νευρικού συστήματος. Η διαβητική νευροπάθεια χαρακτηρίζεται από μειωμένη νευρική αγωγιμότητα, ευαισθησία και διαταραχές του σωματικού και/ή του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Λόγω της πολλαπλότητας των κλινικών εκδηλώσεων, ειδικοί στον τομέα της ενδοκρινολογίας, της νευρολογίας, της γαστρεντερολογίας και της ποδολογίας έχουν να αντιμετωπίσουν τη διαβητική νευροπάθεια.
Αιτίες
Η διαβητική νευροπάθεια αναφέρεται σε μεταβολικές πολυνευροπάθειες. Ιδιαίτερο ρόλο στην παθογένεση της διαβητικής νευροπάθειας έχουν οι νευροαγγειακοί παράγοντες – μικροαγγειοπάθειες που διαταράσσουν την παροχή αίματος στα νεύρα. Πολλαπλές μεταβολικές διαταραχές που αναπτύσσονται σε αυτό το πλαίσιο οδηγούν τελικά σε διόγκωση του νευρικού ιστού, διαταραχή των μεταβολικών διεργασιών στις νευρικές ίνες, διαταραχή της αγωγής των νευρικών ερεθισμάτων, αυξημένο οξειδωτικό στρες, παραγωγή αυτοάνοσων συμπλεγμάτων και, τελικά, σε ατροφία του νεύρου ίνες.
Οι αυξημένοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη διαβητικής νευροπάθειας είναι:
- ηλικία;
- διάρκεια του διαβήτη?
- ανεξέλεγκτη υπεργλυκαιμία?
- αρτηριακή υπέρταση;
- υπερλιπιδαιμία?
- ευσαρκία;
- κάπνισμα.
Ταξινόμηση
Ανάλογα με την τοπογραφία, γίνεται διάκριση μεταξύ περιφερικής νευροπάθειας με κυρίαρχη συμμετοχή των νωτιαίων νεύρων στην παθολογική διαδικασία και αυτόνομης νευροπάθειας - με διαταραχή της νεύρωσης των εσωτερικών οργάνων. Σύμφωνα με τη συνδρομική ταξινόμηση της διαβητικής νευροπάθειας, υπάρχουν:
I. Σύνδρομο γενικευμένης συμμετρικής πολυνευροπάθειας:
- Επηρεάζει κυρίως τα αισθητήρια νεύρα (αισθητηριακή νευροπάθεια)
- Επηρεάζει κυρίως τα κινητικά νεύρα (κινητική νευροπάθεια)
- Με συνδυασμένη βλάβη σε αισθητήρια και κινητικά νεύρα (αισθητικοκινητική νευροπάθεια)
- Υπεργλυκαιμική νευροπάθεια.
II. Σύνδρομο αυτόνομης (αυτόνομης) διαβητικής νευροπάθειας:
- Καρδιαγγειακά
- Γαστρεντερικό
- Ουρογεννητικός
- Αναπνευστικός
- Sudomotor
III. Εστιακό ή πολυεστιακό σύνδρομο διαβητικής νευροπάθειας:
- Κρανιακή νευροπάθεια
- Νευροπάθεια σήραγγας
- Αμυοτροφία
- Ριζονευροπάθεια/πλεξοπάθεια
- Χρόνια φλεγμονώδης απομυελινωτική πολυνευροπάθεια (CIDP).
Ορισμένοι συγγραφείς διακρίνουν την κεντρική νευροπάθεια και τις ακόλουθες μορφές της: διαβητική εγκεφαλοπάθεια (εγκεφαλομυελοπάθεια), οξείες εγκεφαλοαγγειακές διαταραχές (ACD, εγκεφαλικό επεισόδιο), οξείες ψυχικές διαταραχές που προκαλούνται από μεταβολική αντιρρόπηση.
Σύμφωνα με την κλινική ταξινόμηση, η οποία λαμβάνει υπόψη τις εκδηλώσεις της διαβητικής νευροπάθειας, διακρίνονται διάφορα στάδια της διαδικασίας:
- Υποκλινική νευροπάθεια.
- Κλινική νευροπάθεια:χρόνια επώδυνη μορφή, οξεία επώδυνη μορφή, ανώδυνη μορφή σε συνδυασμό με μειωμένη ή πλήρη απώλεια ευαισθησίας
- Στάδιο όψιμων επιπλοκών(νευροπαθητική παραμόρφωση ποδιού, διαβητικό πόδι κ. λπ. ).
Συμπτώματα Διαβητικής Νευροπάθειας
Περιφερική πολυνευροπάθεια
Η περιφερική πολυνευροπάθεια χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ενός συμπλέγματος κινητικών και αισθητηριακών διαταραχών, οι οποίες είναι πιο έντονες στα άκρα. Η διαβητική νευροπάθεια εκδηλώνεται με κάψιμο, μούδιασμα και μυρμήγκιασμα του δέρματος. πόνος στα δάχτυλα των ποδιών και των ποδιών, δάχτυλα. βραχυπρόθεσμες μυϊκές κράμπες.
Μπορεί να αναπτυχθεί μη ευαισθησία στα ερεθίσματα της θερμοκρασίας και αυξημένη ευαισθησία στην αφή, ακόμη και πολύ ελαφριά. Αυτά τα συμπτώματα τείνουν να επιδεινώνονται τη νύχτα. Η διαβητική νευροπάθεια συνοδεύεται από μυϊκή αδυναμία, εξασθένηση ή απώλεια αντανακλαστικών, η οποία οδηγεί σε αλλαγές στο βάδισμα και κακό συντονισμό. Ο εξουθενωτικός πόνος και η παραισθησία οδηγούν σε αϋπνία, απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους, και κατάθλιψη της ψυχικής κατάστασης των ασθενών - κατάθλιψη.
Οι όψιμες επιπλοκές της περιφερικής διαβητικής νευροπάθειας μπορεί να περιλαμβάνουν έλκη ποδιών, σφυροδάχτυλα και κατεστραμμένες καμάρες. Η περιφερική πολυνευροπάθεια αρκετά συχνά προηγείται της νευροπαθητικής μορφής του συνδρόμου του διαβητικού ποδιού.
Αυτόνομη νευροπάθεια
Η αυτόνομη διαβητική νευροπάθεια μπορεί να αναπτυχθεί και να εμφανιστεί με τη μορφή καρδιαγγειακής, γαστρεντερικής, ουρογεννητικής, υπαιοκινητικής, αναπνευστικής και άλλων μορφών, που χαρακτηρίζονται από δυσλειτουργία μεμονωμένων οργάνων ή ολόκληρων συστημάτων.
Η καρδιαγγειακή μορφή της διαβητικής νευροπάθειας μπορεί να αναπτυχθεί ήδη από τα πρώτα 3-5 χρόνια του σακχαρώδους διαβήτη. Εκδηλώνεται με ταχυκαρδία κατά την ηρεμία, ορθοστατική υπόταση, αλλαγές στο ΗΚΓ (παράταση του διαστήματος QT) και αυξημένο κίνδυνο σιωπηλής ισχαιμίας του μυοκαρδίου και εμφράγματος.
Η γαστρεντερική μορφή της διαβητικής νευροπάθειας χαρακτηρίζεται από γευστική υπερσιελόρροια, οισοφαγική δυσκινησία, έντονες διαταραχές της κινητικής λειτουργίας εκκένωσης του στομάχου (γαστροπάρεση) και ανάπτυξη παθολογικής γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (δυσφαγία, καούρα, οισοφαγίτιδα). Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη, η υποόξινη γαστρίτιδα και το γαστρικό έλκος που σχετίζεται με το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι συχνές. αυξημένο κίνδυνο δυσκινησίας της χοληδόχου κύστης και χολολιθίασης. Η εντερική βλάβη στη διαβητική νευροπάθεια συνοδεύεται από διαταραχή της περισταλτικής με την ανάπτυξη δυσβίωσης, υδαρής διάρροιας, στεατόρροιας, δυσκοιλιότητας και ακράτειας κοπράνων. Η λιπώδης ηπάτωση συχνά ανιχνεύεται στο ήπαρ.
Στην ουρογεννητική μορφή της αυτόνομης διαβητικής νευροπάθειας, ο τόνος της ουροδόχου κύστης και των ουρητήρων είναι εξασθενημένος, ο οποίος μπορεί να συνοδεύεται από κατακράτηση ούρων ή ακράτεια ούρων. Οι ασθενείς με διαβήτη είναι επιρρεπείς στην ανάπτυξη ουρολοιμώξεων (κυστίτιδα, πυελονεφρίτιδα). Οι άνδρες μπορεί να παραπονούνται για στυτική δυσλειτουργία, μειωμένη εννεύρωση του πόνου των όρχεων. γυναίκες – για κολπική ξηρότητα, ανοργασμία.
Οι σουδοκινητικές διαταραχές στη διαβητική νευροπάθεια χαρακτηρίζονται από περιφερική υπο- και ανιδρωσία (μειωμένη εφίδρωση των ποδιών και των παλάμων) με την ανάπτυξη αντισταθμιστικής κεντρικής υπεριδρωσίας, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των γευμάτων και τη νύχτα. Η αναπνευστική μορφή της διαβητικής νευροπάθειας εμφανίζεται με επεισόδια άπνοιας, υπεραερισμού και μειωμένης παραγωγής επιφανειοδραστικής ουσίας. Η διαβητική νευροπάθεια συχνά αναπτύσσει διπλωπία, συμπτωματική αιμεραλωπία, διαταραχές θερμορύθμισης, ασυμπτωματική υπογλυκαιμία, «διαβητική καχεξία» - προοδευτική εξάντληση.
Διαγνωστικά
Ο διαγνωστικός αλγόριθμος εξαρτάται από τη μορφή της διαβητικής νευροπάθειας. Στην αρχική διαβούλευση, αναλύεται προσεκτικά το ιατρικό ιστορικό και τα παράπονα για αλλαγές στο καρδιαγγειακό, το πεπτικό, το αναπνευστικό, το ουρογεννητικό και το οπτικό σύστημα. Σε ασθενείς με διαβητική νευροπάθεια, είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί το επίπεδο της γλυκόζης, της ινσουλίνης, του C-πεπτιδίου και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης στο αίμα. μελέτη παλμών στις περιφερικές αρτηρίες, μέτρηση αρτηριακής πίεσης. διεξαγωγή εξέτασης των κάτω άκρων για παρουσία παραμορφώσεων, μυκητιάσεων, καλαμποκιού και κάλων.
Ανάλογα με τις εκδηλώσεις, εκτός από τον ενδοκρινολόγο και τον διαβητολόγο, μπορούν να συμμετέχουν και άλλοι ειδικοί στη διάγνωση της διαβητικής νευροπάθειας - καρδιολόγος, γαστρεντερολόγος, νευρολόγος, οφθαλμίατρος, ποδολόγος. Η αρχική εξέταση του καρδιαγγειακού συστήματος συνίσταται στη διεξαγωγή ΗΚΓ, καρδιαγγειακές εξετάσεις (ελιγμός Valsalva, ορθοστατική εξέταση κ. λπ. ), υπερηχοκαρδιογραφία. προσδιορισμός των επιπέδων χοληστερόλης και λιποπρωτεΐνης.
Η νευρολογική εξέταση για διαβητική νευροπάθεια περιλαμβάνει ηλεκτροφυσιολογικές μελέτες: ηλεκτρομυογραφία, ηλεκτρονευρογραφία, προκλητά δυναμικά. Τα αντανακλαστικά και οι διάφοροι τύποι αισθητηριακής ευαισθησίας αξιολογούνται: απτική με χρήση μονονήματος. δόνηση - χρησιμοποιώντας πιρούνι συντονισμού. θερμοκρασία - αγγίζοντας ένα κρύο ή ζεστό αντικείμενο. επώδυνο - μυρμήγκιασμα του δέρματος με την αμβλεία πλευρά μιας βελόνας. ιδιοδεκτικός - χρησιμοποιώντας τεστ σταθερότητας στη θέση Romberg. Η βιοψία ουρικού νεύρου και η βιοψία δέρματος χρησιμοποιούνται για άτυπες μορφές διαβητικής νευροπάθειας.
Η γαστρεντερολογική εξέταση για διαβητική νευροπάθεια περιλαμβάνει υπερηχογράφημα των κοιλιακών οργάνων, ενδοσκόπηση, ακτινογραφία του στομάχου, εξέταση της διέλευσης βαρίου από το λεπτό έντερο και εξετάσεις για ελικοβακτηρίδιο. Σε περίπτωση παραπόνων από το ουροποιητικό σύστημα, εξετάζεται γενική ανάλυση ούρων, γίνεται υπερηχογράφημα νεφρών, ουροδόχου κύστης (συμπεριλαμβανομένου υπερήχου με προσδιορισμό υπολειμματικών ούρων), κυστεοσκόπηση, ενδοφλέβια ουρογραφία, ηλεκτρομυογραφία των μυών της ουροδόχου κύστης κ. λπ.
Θεραπεία της διαβητικής νευροπάθειας
Η θεραπεία της διαβητικής νευροπάθειας πραγματοποιείται διαδοχικά και σε στάδια. Η αποτελεσματική θεραπεία για τη διαβητική νευροπάθεια είναι αδύνατη χωρίς την επίτευξη αντιστάθμισης για τον σακχαρώδη διαβήτη. Για το σκοπό αυτό, συνταγογραφούνται αντιδιαβητικά φάρμακα ινσουλίνης ή δισκίων και παρακολουθούνται τα επίπεδα γλυκόζης. Ως μέρος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη θεραπεία της διαβητικής νευροπάθειας, είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ένα βέλτιστο πρόγραμμα διατροφής και άσκησης, να μειωθεί το υπερβολικό σωματικό βάρος και να διατηρηθούν τα φυσιολογικά επίπεδα αρτηριακής πίεσης.
Κατά το κυρίως πιάτο ενδείκνυται η πρόσληψη νευροτροπικών βιταμινών (ομάδα Β), αντιοξειδωτικών (άλφα-λιποϊκό οξύ, βιταμίνη Ε), μικροστοιχείων (παρασκευάσματα Mg και Zn). Στην επώδυνη μορφή της διαβητικής νευροπάθειας, είναι σκόπιμο να συνταγογραφούνται αναλγητικά και αντισπασμωδικά.
Οι φυσιοθεραπευτικές μέθοδοι θεραπείας είναι χρήσιμες: ηλεκτρική διέγερση νεύρων, μαγνητική θεραπεία, θεραπεία με λέιζερ, θεραπεία φωτός. βελονισμός, θεραπεία άσκησης. Η διαβητική νευροπάθεια απαιτεί ιδιαίτερα προσεκτική φροντίδα των ποδιών: φορώντας άνετα (αν ενδείκνυται, ορθοπεδικά) παπούτσια. εκτέλεση ιατρικών πεντικιούρ, ποδόλουτρα, ενυδάτωση των ποδιών κ. λπ. Η θεραπεία των αυτόνομων μορφών διαβητικής νευροπάθειας πραγματοποιείται λαμβάνοντας υπόψη το αναπτυγμένο σύνδρομο.
Πρόγνωση και πρόληψη
Η έγκαιρη ανίχνευση της διαβητικής νευροπάθειας (τόσο της περιφερικής όσο και της αυτόνομης) είναι το κλειδί για ευνοϊκή πρόγνωση και βελτιωμένη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς. Τα αρχικά στάδια της διαβητικής νευροπάθειας μπορούν να είναι αναστρέψιμα με την επίτευξη σταθερής αντιστάθμισης του σακχαρώδη διαβήτη. Η επιπλεγμένη διαβητική νευροπάθεια αποτελεί κύριο παράγοντα κινδύνου για σιωπηλό έμφραγμα του μυοκαρδίου, διαταραχές του καρδιακού ρυθμού και μη τραυματικούς ακρωτηριασμούς των κάτω άκρων.
Για την πρόληψη της διαβητικής νευροπάθειας απαιτείται συνεχής παρακολούθηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, έγκαιρη προσαρμογή της θεραπείας και τακτική παρακολούθηση από διαβητολόγο και άλλους ειδικούς.